Tên gọi hạt nêm “3 không” xuất phát từ đặc điểm bao bì của hàng loạt sản phẩm hạt nêm này, đó là: không có nhãn mác, không có nguồn gốc xuất xứ và không có hạn sử dụng. Trên thực tế, loại hạt nêm “3 không” này có mặt ở hầu hết các chợ trong cả nước, trong đó tập trung ở khu vực các tỉnh miền Nam như TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Long An…
Hiện nay, hạt nêm là một trong các sản phẩm gia vị phổ biến có mặt trong bếp ăn của nhiều gia đình Việt Nam. Việc sử dụng các sản phẩm hạt nêm chất lượng cao, được sản xuất bởi các Công ty thực phẩm uy tín sẽ mang lại những tiện ích cho người sử dụng trong công việc chế biến món ăn.
Tuy nhiên hiện nay, trên thị trường bắt đầu xuất hiện các sản phẩm hạt nêm “3 không”. Tên gọi “3 không” xuất phát từ đặc điểm bao bì của sản phẩm hạt nêm này, đó là: không có nhãn mác, không có nguồn gốc xuất xứ và không có hạn sử dụng. Do giá thành của các loại hạt nêm này thường rẻ hơn các loại hạt nêm chính hãng chất lượng khác nên một số người tiêu dùng với tâm lý “ham rẻ” đã lựa chọn các sản phẩm hạt nêm “3 không” này.
Theo ghi nhận của chúng tôi, tại thị trường TP. Hồ Chí Minh, sản phẩm hạt nêm “3 không” này xuất hiện ngày càng nhiều tại hầu hết các chợ như: chợ Tân Định, chợ Thủ Đức, chợ Xóm Chiếu, chợ Bà Chiểu, chợ Phạm Văn Hai, chợ An Sương… Cụ thể, trong đợt kiểm tra trong tháng 9/2016 vừa qua, các cơ quan chức năng đã tiến hành kiểm tra hơn 77 chợ lớn, nhỏ và phát hiện có đến hơn 400 sạp kinh doanh các loại hạt nêm “3 không” này. Trong quá trình kiểm tra, các chủ sạp đều cho biết do giá cả loại hạt nêm này rẻ hơn các loại bột nêm khác trên thị trường khoảng 36% (chỉ từ 35.000đ/kg) nên rất nhiều người tiêu dùng bình dân vì ham rẻ đã mua về sử dụng. Đặc biệt, nhiều nhà hàng, quán ăn rất chuộng loại hạt nêm này vì lợi nhuận rất cao.
Hạt nêm “3 không” được sang chiết đóng gói từ các bao hạt nêm có trọng lượng lớn sang các bao hạt nêm có trọng lượng nhỏ loại 500g, 1kg. Loại hạt nêm này được đựng trong các bao ni lông, không ghi bất cứ thông tin gì về sản phẩm, ngay cả những thông tin cơ bản nhất như tên nhãn hiệu, ngày tháng năm sản xuất, hạn sử dụng – những thông tin mà người tiêu dùng cần kiểm tra trước khi mua một sản phẩm thực phẩm. Theo đánh giá ban đầu của cơ quan chức năng, các loại hạt nêm “3 không” này được sang chiết thủ công từ nhiều nguồn khác nhau và chất lượng chưa rõ, đặc biệt không có nhà sản xuất nào chịu trách nhiệm nếu xảy ra ngộ độc thực phẩm hay chứa chất độc hại ảnh hưởng sức khỏe người dùng.
Theo quy định, các loại hạt nêm tiêu thụ trên thị trường đều phải có hồ sơ công bố tiêu chuẩn chất lượng, thành phần, nhãn sản phẩm và được cơ quan có thẩm quyền xác nhận công bố chất lượng. Tuy nhiên, các loại hạt nêm “3 không” đang bày bán trên thị trường không được kiểm soát bởi cơ quan quản lý nào và không có Công ty nào chịu trách nhiệm về sản phẩm. Căn cứ theo các quy định của nhà nước thì loại hạt nêm “3 không” này vi phạm về quy định ghi nhãn cũng như nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm.
Điều đáng nói là môi trường ở chợ rất mất vệ sinh, ẩm thấp, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, không phù hợp cho việc sang chiết hàng hóa, nhất là những sản phẩm dễ hút ẩm như hạt nêm, dẫn đến hiện tượng vón cục, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và sức khỏe người sử dụng.
Đánh giá về tác hại của hạt nêm “3 không”, PGS-TS Nguyễn Thị Lâm, Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho biết: “Mặc dù hiện nay chưa có nghiên cứu về tác hại cụ thể của việc sử dụng các loại hạt nêm không nhãn mác, không nguồn gốc xuất xứ, không chịu sự quản lý chặt chẽ của các cơ quan chức năng nên nguy cơ mất vệ sinh an toàn thực phẩm là rất cao. Do vậy, người tiêu dùng lưu ý nên lựa chọn các sản phẩm hạt nêm của các đơn vị sản xuất có thương hiệu uy tín và tuyệt đối tránh các sản phẩm hạt nêm “3 không” để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình”.
Cũng theo các chuyên gia dinh dưỡng, loại hạt nêm “3 không” bày bán tại các chợ lẻ được sang chiết, đóng gói, bảo quản trong điều kiện ẩm thấp nên rất dễ bị nhiễm khuẩn, khó đảm bảo vệ sinh cũng như chất lượng. Đặc biệt, hạt nêm “3 không” thuộc diện hàng trôi nổi, không được cơ quan chức năng quản lý, kiểm soát nên không loại trừ nguy cơ nhiễm tạp chất hoặc có thể được pha trộn tạp chất để tăng lợi nhuận. Việc đưa vào cơ thể những tạp chất độc hại trong thời gian dài có thể gây bệnh mãn tính thậm chí gây ung thư ở người sử dụng.
